Agresywny kot? Dlaczego kot gryzie, choć chciał, by go głaskać?

Opiekunowie kotów często zgłaszają, że kot gryzie ich w reakcji na głaskanie, którego się domagał. Często są zaskoczeni, bo nie uważają, by w innych sytuacjach był to agresywny kot. W trakcie wywiadu zwykle okazuje się, że są konkretne przyczyny takiej sytuacji i pracując z kotem, można problem rozwiązać.

Koty nie lubią być ignorowane. Ty też, prawda?

Relacja kota z człowiekiem powinna być oparta na (wzajemnym) zaufaniu. Można ją zbudować w oparciu o dwa filary: przewidywalność i respektowanie wysyłanych sygnałów. Zwierzęta niejednokrotnie komunikują się z nami, próbując zadbać o swój komfort fizyczny i emocjonalny, jednak te sygnały są ignorowane. Świadomie, kiedy nie wykazujemy woli respektowania granic, które zwierzęta nam stawiają w danym momencie. Lub nieświadomie – nie będąc w stanie zrozumieć czy nawet zauważyć tego, co komunikują.

Kot gryzie? Może potrzebuje więcej przestrzeni?

Zachowanie zwierząt zmienia się w czasie, ponieważ ich emocje ulegają zmianie. Możemy też nadinterpretowywać sygnały. Na przykład to, że kot ma ochotę na kontakt z nami, nie musi oznaczać, że chce być głaskany, albo, że ma ochotę być dotykany w określony sposób lub przez długi czas. To, że kot gryzie niespodziewanie podczas głaskania bardzo często wynika z tego, że nie zwracamy uwagi na delikatne sygnały, które nieustannie są do nas wysyłane. Dlatego bywa, że zwierzęta sięgają po bardziej czytelne dla nas sposoby komunikacji. Ugryziony człowiek cofa rękę i zaprzestaje dalszego głaskania.

Liczy się kto, kiedy i jak kota dotyka.

Ważne jest nie tylko to, że ktoś kota dotyka, ale także czy robi to w sposób, który jest dla kota przyjemny. Liczy się także to, czy dzieje się to w stosowanym momencie (my, ludzie, też nie zawsze mamy ochotę na przytulanie i dotyk!). Ważne jest także, kto to robi. Bardzo często, gdy odwiedzam koty w ich domach, już od progu podchodzą one do mnie, by sprawdzić, kto przyszedł. Nawet gdy podchodzą bardzo blisko, niezwykle rzadko wyciągam dłoń, by je pogłaskać!

Nie trzeba zawsze głaskać kota.

Wiele kotów ociera się o nasze nogi nie dlatego, że chcą być dotykane. To one chcą nas powąchać, dotknąć pyszczkiem, pozostawiając swoje feromony, sprawdzić, kim jesteśmy. Najczęściej jednak nie chcą, by ktoś obcy zachowywał się zbyt nachalnie wobec nich. Premiują pewną powściągliwość. Gdy podczas konsultacji behawioralnej siedzę z opiekunami przy stole, i rozmawiamy już dłużej, niejednokrotnie koty podchodzą i same zachęcają mnie do interakcji. Wiedzą już, że nie zrobię niczego, czego nie chcą. Jestem wyczulona na sygnały, które wysyłają.

Kiedy dotykany kot gryzie, to może być reakcja na ból.

Inną przyczyną agresywnego zachowania podczas głaskania, jest ból. Kot może mieć ochotę na bliskość z człowiekiem, a ten nieświadomie dotyka kota w miejscach, które są obolałe lub nadwrażliwe. Częstym problemem kotów jest ból kręgosłupa – w takim wypadku koty źle znoszą dotykanie tylnej części ciała. Nie pozwalają się również czesać w tej okolicy. Przy silnym bólu bywa, że zaniedbują pielęgnację bolących części ciała (sierść wygląda wtedy na zaniedbaną tylko w tym miejscu).

Oczywiście powodów unikania czesania może być wiele. Najczęstszym są wcześniejsze negatywne doświadczenia podczas pielęgnacji (szarpanie sierści kota, przytrzymywanie go siłą podczas czesania itp.). Zauważ, że również ta przyczyna agresji swoje źródło ma w braku szacunku dla sygnałów wysyłanych przez kota.

To, czy „Agresywny Kot” znowu będzie „Łagodnym Mruczkiem”, zwykle zależy od opiekuna.

W badaniu „Functional analysis and treatment of aggression exhibited by cats toward humans during petting”[1] poddano ocenie zachowanie 3 kotów agresywnych wobec ludzi podczas głaskania. Wykazano, że w każdym z tych trzech przypadków agresywne zachowanie powtarzało się ze względu na to, że dawało możliwość uniknięcia niechcianego przez kota dotyku. We wszystkich trzech przypadkach koty po poddaniu terapii behawioralnej (świadome wzmocnienie innych zachowań), zmieniły swoje zachowanie.

Tego, w jaki sposób i w jakim momencie głaskać kota, można się nauczyć. To nie tylko nauka dotycząca kota jako gatunku. To umiejętność stawiania własnych granic, a także rozumienia granic innych osób – tych, które są kotami, i tych, które kotami nie są.  To nauka bycia w relacji z kotem – wyczulenia się na subtelne sygnały, które koty wysyłają i nauka rozumienia mowy ciała kotów.

PS
Jeśli chcesz przeczytać więcej o agresji u kotów, zapraszam: Agresywny kot, bijące się koty – jak ograniczyć szkody

Magdalena Nykiel

[1] Jennifer N Fritz,  Victoria L. Fletcher, Samantha P. Dyer,  Kristin A. Carpenter,  Megan L Skrbec, Rachelle L Yankelevitz, „Functional analysis and treatment of aggression exhibited by cats toward humans during petting”,  w: Journal of Applied Behavior Analysis Volume 55, Issue1, Winter 2022, Pages 169-179, Internet: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jaba.877 (dost. 20.11.2023.).